در دی‌ماه ۱۳۹۶، فیلمی منتشر شد که احساسات بسیاری از مردم را برانگیخت. اینکه یک جوان تهرانی در وسط خیابان پرچم کشورش را آتش بزند و یا یک نوجوان همدانی پرچم کشورش را از میدان پایین بکشد و مردمِ اطرافش کف و سوت بزنند؛ اگر نگوییم در تاریخ سابقه نداشته است، دستِ کم بسیار نادر بوده است! قطعاً چنین هتک حرمتی به ساحتِ پرچم، قبل از مجازات نیاز به رفتارشناسی و جامعه‌شناسی هم دارد. آیا این افراد وطن‌فروش و بی‌غیرت بودند و یا در توجیه کارشان، این تکه پارچه‌ی سه رنگ را پرچم خود نمی‌بینند؟
شاید آموزش و پرورش نیز در این واقعه‌ی تلخ سهمی داشته باشد؛ شاید!
حال سوال اینجاست آیا در کشور ما نیز پرچم تا این اندازه تکریم می‌شود؟ کودک دبستانیِ ما با دیدن پرچم در مدرسه چه احساسی دارد؟ ایام دهه‌ی فجر بود و بچه‌ها کاردستیِ پرچم می‌ساختند. یکی از آن‌ها به جای نماد «الله» از «شیر و خورشید» استفاده کرده بود. علت را جویا شدم و او از علاقه‌اش به پرچم قبلی ایران گفت و اینکه آرم «شیر و خورشید» را دوست دارد. خیلی تعجب نکردم چون این کودک، پیش از ورود به مدرسه در کانادا زندگی می‌کرد و احتمالاً در محافل ایرانیِ آنجا شیفته‌ی این پرچم شده بود. ضمن اینکه کودکان در سنین ابتدایی به نمادهایی چون شیر و خورشید علاقه‌ی وافری دارند و مفهوم نماد کنونی پرچم را چندان نمی‌فهمند. این موضوع اما جای نگرانی هم داشت. چراکه «شیر و خورشید» اکنون یک نماد اپوزیسیونِ نظام و ضدانقلاب است و دلبستگی به آن، شاید دوری از «گفتمان انقلاب» را در ضمیر ناخودآگاه فرد جای دهد. وقتی یک مسئول رده بالای دولت از احیای «شیر و خورشید سرخ» سخن می‌گوید، انتظار بی اعتنایی به این پرچم در نسل چهارم و پنجم انقلاب، قطعا دور از ذهن نیست!
پرچم ایران و تغییرات آن یک قصه‌ی خواندنی دارد. حدود ۱۷۰ سال پیش، نخستین پرچم رسمی ایران در مجامع بین المللی و در زمان صدارت امیرکبیر رونمایی شد. پرچم سه رنگی که در مرکز آن «شیر و خورشید» قرار داشت. این پرچم با کمی تغییرات جزئی تا نخستین روزهای پس از انقلاب اسلامی ایران، نماد هویت ملی بود. دهم اسفند ماه ۱۳۵۷، امام خواستار حذفِ نشان «شیر و خورشید» شد. اگرچه دولت موقت با برگزاری مسابقه‌ای، نشان «مشت و ستاره» را جایگزین کرد اما نماد «شیر و خورشید» تا تیرماه سال ۱۳۵۹، همچنان بر روی اسناد دولتی به کار می‌رفت. همین مسئله اعتراض شدید امام (ره) در سخنرانی ششم تیرماه سال ۱۳۵۹ را به دنبال داشت. فردای آن سخنرانی، بنیان‌گذار انقلاب برای حذف آرم شاهنشاهی یک مهلت ده روزه تعیین کرد که در نهایت پرچم کنونی جمهوری اسلامی ایران در ۱۵ تیرماه ۱۳۵۹ از سوی شورای انقلاب تصویب شد.مراسم «تکریم پرچم» جزء برنامه‌های ثابت مدارس این کشور هاست. گویا «پرچم» و «سرود ملی» با نام مدرسه عجین شده است
اهمیت نماد ملی و پرچم تا این اندازه برای امام خمینی (ره) مهم بود که برای تغییر آن ضرب الاجل ده روزه تعیین کرد و مراتب نگرانی و اعتراض خود را در چندین سخنرانی اعلام کرد. این موضوع جای تامل و تفکر دارد، اینکه واقعا پرچم مهم است و فقط یک پارچه‌ی رنگ شده نیست که در بعضی از مدارس ما حالت نیمه‌افراشته دارد و غبار و سیاهی روی آن توی ذوق می‌زند!
با جست و جوی عبارت School"" در اینترنت و یا تماشای چند فیلم هالیوودی که در آن دانش آموز و مدرسه حضور دارد، به خوبی در می‌یابیم که پرچم در مدارس کشورهایی همچون آمریکا از اهمیت بسیاری برخوردار است. ورودی هر مدرسه و در فضای کلاس‌ها خصوصاً دبستان‌ها، معمولا یک پرچم بزرگ و یا دو پرچم کوچک وجود دارد. همچنین مراسم «تکریم پرچم» جزء برنامه‌های ثابت مدارس این کشور هاست. گویا «پرچم» و «سرود ملی» با نام مدرسه عجین شده است.
حال سوال اینجاست آیا در کشور ما نیز پرچم تا این اندازه تکریم می‌شود؟ کودک دبستانیِ ما با دیدن پرچم در مدرسه چه احساسی دارد؟ در برنامه‌ی درسی ملی، به موضوع «اهمیت پرچم» به عنوان نماد همبستگی و علامت «الله» که نشان حاکمیت و یگانگی خداوند است، چه مقدار پرداخته شده است؟ واقعا پرچم مهم است و فقط یک پارچه‌ی رنگ شده نیست که در بعضی از مدارس ما حالت نیمه‌افراشته دارد و غبار و سیاهی روی آن توی ذوق می‌زند!
در فصل ششم سند تحول بنیادین آموزش و پرورش و راهکار (1/7) برای پرورش صحیح نسل آینده آمده است:
ایجاد ساز و کار برای تقویت انسجام اجتماعی و وحدت ملی و احیای هویت افتخارآمیز اسلامی-ایرانی با تاکید بر آموزش و اجرای سرود ملی و به اهتزاز درآوردن پرچم جمهوری اسلامی ایران در تمام مدارس
عبارت «هویت اسلامی-ایرانی» که بیش از پنج بار به جای «هویت ملی» در این سند تکرار شده است، پیام معناداری برای مدارس دارد. شاید تاکیدات چندباره‌ی امام (ره) در اوایل انقلاب و تغییر پرچمِ «شیر و خورشید» به پرچم کنونی، برای گذر از هویت صرفاً ملی به «هویت اسلامی-ایرانی» بوده است که امری لازم برای صیانت از وحدت ملی و انسجام اجتماعی است.
امید است که آموزش و پرورش با اتکا به سند تحول بنیادین خود زمینه ساز شکل گیری هویت یکپارچه‌ی «اسلامی-ایرانی» دانش‌آموزان باشد.
